Toksyna botulinowa jest najsilniejszą biologiczną toksyną wytwarzaną przez pałeczki Clostridium botulinum, popularnie zwaną jadem kiełbasianym. Istnieje kilka typów toksyny botulinowej. W medycynie wykorzystywana jest tylko jedna jej postać, a mianowicie neurotoksyna typu A. Neurotoksyna stosowana do celów leczniczych jest bezpieczna, ponieważ została ona poddana odpowiedniej obróbce, by uzyskać substancję o osłabionym działaniu.
Toksyna botulinowa w celach leczniczych stosowana jest od 1970 roku. Początkowo w okulistyce i neurologii. W medycynie estetycznej toksyna stosowana jest dopiero od 1992 roku, ponieważ zupełnie przypadkowo stwierdzono podczas leczenia połowiczego porażenia twarzy równoczesne wygładzenie zmarszczek skóry.
Toksyna botulinowa działa w obrębie płytki nerwowo-mięśniowej. Hamuje ona przekazywanie impulsów nerwowych do włókien mięśniowych, porażając w ten sposób skurcze mięśniowe. Mięśnie stają się rozluźnione, co powoduje wygładzenie skóry twarzy. Wygląd twarzy jest zrelaksowany i naturalny, ogólna mimika zostaje zachowana. Botulina działa jedynie w obrębie mięśni, do których została wstrzyknięta, podczas gdy pozostałe mięśnie funkcjonują jak dotychczas. Działanie jej ma charakter przemijający i trwa ok. 6 miesięcy, ponieważ włókna nerwowe stopniowo regenerują się.
Najczęściej stosuje się toksynę w celu likwidacji zmarszczek mimicznych twarzy w obrębie 1/3 górnej połowy twarzy:
oraz w celu leczenia nadpotliwości: okolicy pach, dłoni i stóp.
Leczenie nadpotliwości polega na blokadzie działania nerwów zaopatrujących gruczoły potowe i hamowanie wydzielaniu przez nie potu.
Zabieg najczęściej przeprowadza się bez znieczulenia. U osób bardziej wrażliwych można zastosować godzinę wcześniej znieczulający krem EMLA. Nie wolno masować okolic wkłuć. Bezpośrednio po zabiegu miejsca wkłuć są lekko zaczerwienione i delikatnie obrzęknięte. Objawy te ustępują po kilku godzinach. Toksyna zaczyna działać po 24-72 godzinach od momentu wstrzyknięcia, pełny efekt widoczny jest po 7 dniach.
Bezpośrednio po zabiegu, przez 4 godziny nie należy się schylać ani kłaść spać.
Pomimo dużego bezpieczeństwa stosowania toksyny botulinowej, mogą zdarzyć się przejściowe objawy uboczne w postaci nieznacznego bólu podczas iniekcji, zaczerwienienia lub małych krwiaków w miejscu wstrzyknięcia czy nieznacznego przejściowego obrzęku tych okolic. Zdecydowanie rzadziej zdarzają się: miejscowe swędzenie, pieczenie i wysypka. Objawy ogólnoustrojowe w postaci bólów głowy, nudności, wymiotów, uczucia senności, światłowstrętu i suchości gałek ocznych występują niezwykle rzadko.
Zabiegi z zastosowaniem toksyny botulinowej można powtarzać co 6-8 miesięcy aby podtrzymać zamierzony efekt.